Bilim insanları Dünya'nın jeolojik kayıtlarındaki yaklaşık bir milyar yıllık boşluğun kesin nedenine ışık tuttu.
Proceedings of the National Academy of Sciences adlı hakemli bilimsel dergide yayımlanan yeni bir araştırma, bu kayıtların 650 milyon yıl önce yaşanan ve "Kartopu Dünyası" adı verilen buzul çağında silindiğini teyit etti.
Araştırmaya göre buzullar, dünyanın dört bir yanındaki bölgelerde jeolojik izler barındıran kayaçların erozyona uğramasına neden oldu. Böylelikle kilometrelerce katman ortadan kayboldu.
Yaklaşık 1 milyar yıllık zaman silindi
Tortul kayaçların katmanları, Dünya tarihindeki çeşitli jeolojik dönemlere ait izler barındırıyor. Uzmanlar bu kayaçların farklı katmanlarını inceleyerek, gezegende iklimin zaman içinde nasıl değiştiğine, yeryüzünde hangi canlıların yaşadığına ve yok olduğuna dair ipuçları ve kanıtlar elde ediyor.
Ancak 1800'lerin sonunda ABD'deki Büyük Kanyon'da ilginç bir olgu tespit edildi. Kanyondaki kayaçların yüz milyonlarca yılı kapsayan katmanları ortadan kaybolmuştu.
Aynı olgu daha sonra dünyanın farklı bölgelerinde de saptandı.
Buna göre 550 milyon yıllık kayaçlar, doğrudan 1,7 milyar yıllık katmanların üzerinde oturuyordu. Aradaki birçok çağa ait katmanlara dair hiçbir iz yoktu.
O zamandan beri bilim insanları, "Büyük Uyumsuzlık" adı verilen bu kaybın nedenini tartışıyor. Bazı uzmanlar süperkıta Rodinia'daki hareketliliğin yarattığı tektonik aktiviteye işaret ederken, bazıları da Kartopu Dünyası'na dikkat çekiyordu.
Yeni araştırma buz devri üzerindeki şüpheleri ciddi biçimde güçlendirdi.
Veriler buzul erozyonuna işaret ediyor
Araştırma ekibi önce Kuzey Amerika'daki farklı bölgelerden alınan sıcaklık değişimi verilerini analiz etti. Verileri bilgisayar simülasyonlarıyla birleştiren araştırmacılar eş zamanlı soğuma sinyalleri saptadı.
Bu sinyaller, buz devri sırasında sırasında ortaya çıkan buzulların, bu kayaçların 3 ila 5 kilometrelik bölümlerinde erozyona neden olduğu anlamına geliyordu.
Dartmouth Üniversitesi'nde görev alan, makalenin baş yazarı Kalin McDannell, "Buzlanma, Kartopu Dünyası'nda geniş bir alanda meydana gelen erozyonun en yalın açıklaması" diye konuştu:
Zira buz tabakalarının o dönemde Kuzey Amerika'nın çoğunu kapladığına ve kayaları etkili biçimde kazdığına inanılıyor.
McDannell ve meslektaşları, farklı bölgelerde kilometrelerce uzanan jeolojik tabakanın yok oluşundan sorumlu tek sürecin buzullaşma olabileceğini söylüyor.
Makalenin ortak yazarı Brenhin Keller, "Temelde olay çok basit: Bir şey çok büyük bir kayaç kütlesini ortadan kaldırdı ve uzun bir zamanın kaydını sildi" dedi:
Araştırmamız, bu ölçekte bir kayıptan yalnızca buzul erozyonunun sorumlu olabileceğini gösteriyor.
Independent Türkçe, Science Daily, VICE
Derleyen: Çağla Üren
İhbar Hattı
