ADNAN ADIVAR’IN YAZILARI: “DÜNYAYI DÜZELTMEK”

Tanıtım bülteninden:

Adnan Adıvar, bugün en çok siyasi tarihimizde oynadığı rolle tanınırken, düşünsel yanı neredeyse sadece bilim tarihi alanındaki çalışmalarıyla hatırlanıyor. Halbuki kendisinden hemen sonraki aydın kuşakları nezdindeki çok yüksek itibarını esasen hem hayatında hem de bilimsel üretiminde son derece yüksek ahlaki standartlar gütmesiyle ve çevresindekileri bu standartlara uymaya zorlamasıyla kazanmış bir aydındır Adıvar. Adıvar’ın vazettiği etik, amansız bir eleştiri etiğidir. Eleştirelliğin getirdiği bütün acı sonuçları, yani yalnız kalmayı, her türlü cemaatin onayını kaybedip “doğru bildiği yolda yalnız gitmeyi” göze almanın etiğidir. Bilim anlayışından siyaset pratiğine birçok meseleye bakışını kökten belirlemiş bu etiğin temel ilkelerini de esasen 1940’lı ve 1950’li yıllarda gazetelere yazdığı denemelerde anlatmıştır. Dünyayı Düzeltmek, Adıvar’ın daha önce bir kısmını üç kitapta yayımladığı bu denemeler arasından ilk defa kitaplaşan yüz civarında yazısını bir araya getiriyor. Kitap, bilim tarihinden tarih metodolojisine, hukuk devleti ve demokrasiden yeni hümanizm tartışmalarına, dil ve kültürle ilgili meselelerden etik meselelere çok geniş bir alana uzanan ilgilerini bütün çeşitliliğiyle ve hakkıyla yansıtmaya çalışıyor.

Bu yazılarda Adıvar, eski büyük filozoflardan kendi döneminin hemen hemen bütün önemli düşünürlerine kadar herkesle çok sık diyaloğa girer. Çağının temel meseleleri hakkında yürütülen evrensel tartışmalara bir partner, sık kullandığı tabirle “Bilgi Cumhuriyeti”nin bir yurttaşı olarak katılma rahatlığı, düşünce tarihimiz açısından benzersiz sayılabilir. Onu ve fikirlerini, fikir haysiyetini, tahakküm ve namussuzluk nefretini, hakikat arayışının sahici coşkusunu tanımak günümüz okurlarına da çok iyi gelecek.

ABDÜLHAK ADNAN ADIVAR, 1882’de doğdu. Genç yaşta bilime merak sardı ve 1905’te Tıbbiye’yi bitirdikten sonra Berlin’e kaçıp Berlin Tıp Fakültesi’nde iç hastalıkları asistanı oldu. 1908 Devrimi’nden sonra İstanbul’a dönen Adıvar, doktorluk ve hocalığın yanı sıra bir dönem Meclis-i Mebusan’da da yer aldı. 1917’de Halide Edib’le evlendi. İstanbul işgal edildikten sonra Milli Mücadele’ye katılmak üzere Anadolu’ya geçti ve Ankara meclisinde de önemli görevler aldı. 1926-1939 arasında Avrupa’da yaşadı. Bir dönem milletvekilliği de yapan Adıvar, 1955’te İstanbul’da öldü. Bilim tarihi üzerine yazdığı Osmanlı Türklerinde İlim, Tarih Boyunca İlim ve Din gibi kitaplarının yanı sıra denemelerini Bilgi Cumhuriyeti Haberleri, Dur, Düşün ve Hakikat Peşinde Emeklemeler başlıklı kitaplarında derledi.